Siyaset sahnesine çıktığı ilk günden bu yana normların dışına taşan kışkırtıcı söylemleri ve eylemleriyle tüm dünyanın dikkatini üzerine çeken ABD Başkanı Donald Trump, son dönemde Amerikan Anayasası ve siyasi geleneğini derinden sarsabilecek bir konuyla gündemde: Oval Ofis’te üçüncü dönem. ABD Anayasası’nın 22’nci ek maddesi başkanlık görevini iki dönemle sınırlasa da Trump, uzun süredir üçüncü kez başkan adayı olabileceğine dair ifadeler kullanıyordu. Ancak Trump’ın önceki gece NBC News’a verdiği demeçte üçüncü dönem adaylığını istediğine dair, “Şaka yapmıyorum” diyene kadar gerçekten böyle bir niyeti olduğu düşünülmemişti. NBC News yayınında ise etrafındaki pekçok insanın üçüncü dönem aday olmasını istediğini söyleyen ABD Başkanı, “Bunu yapmak için yöntemler var” diyerek konuyla ilgili çalışma yapıldığına işaret etmiş oldu. Peki Trump’ın sözünü ettiği yöntemler neler olabilir? Trump yasal olarak üçüncü dönem ihtirasını gerçeğe dönüştürebilir mi? ABD’li hukukçulara sorduk:
1’İNCİ SENARYO: YASAL BOŞLUK
Konuşulan ilk yöntemlerden biri, ilgili yasanın yalnızca üst üste iki dönem görev yapmış başkanları kısıtladığı iddiasına oynamak. Konunun Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Yüksek Mahkeme’ye taşınarak zorlanabileceğini düşünenler olsa da Berkeley Üniversitesi’nden hukuk profesörü Erwin Chemerinsky, Hürriyet’e yaptığı değerlendirmede 22’nci ek maddenin çok açık olduğunu söyledi. Söz konusu anayasa maddesi ile bir kişinin iki dönemden fazla başkan olarak seçilmesinin mümkün olmadığının belirlendiğini aktaran Chemerinsky, üst üste dönemlerin maddede ifade edilmese de yasanın amacı açık olduğu için Yüksek Mahkeme’nin bu tür zorlama bir yoruma arka çıkacağı görüşüne katılmıyor.
2’NCİ SENARYO: ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ
Cumhuriyetçilerin, anayasa değişimi için girişim başlatma ihtimali de olasılıklar arasında. Fakat ABD Anayasası’nda değişiklik yapmak için hem Kongre’nin üçte iki hem de eyalet meclislerinin dörtte üç onayı gerekiyor. Chemerinsky, Demokratların kontrolündeki eyaletlerin bu tür bir girişimi kesin olarak engelleyeceğini söylüyor. Georgetown Üniversitesi’nden hukuk profesörü David Super da Trump’ın şu an 31 eyalette kontrol sahibi olduğuna işaret ederek, anayasa değişiklik yolunun kapalı olduğunu söylüyor. Georgetown Üniversitesi’nden kamu yönetimi profesörü Eric Langenbacher de bu senaryonun gerçekçi olmadığını söylemekle birlikte Cumhuriyetçilerin yine de bu yolu zorlayabileceği görüşünde. Nitekim Tennessee Temsilciler Meclisi Üyesi Andy Ogles, Trump’ın göreve başlamasından birkaç gün sonra ilgili yasanın değiştirilmesi için bir teklif sunmuştu.
3’ÜNCÜ SENARYO: EMANETÇİ FORMÜLÜ
En dikkat çeken senaryo ise Trump’ın yasal bir boşluğu kullanarak Oval Ofis’in kapısını üçüncü dönem için açması. Bu senaryoya göre 22’nci ek maddedeki bir ifade zayıflığı Trump’ın yolunu açabilir. İlgili yasanın iki dönemden fazla “başkanlık hizmetini” değil “başkan olarak seçilmeyi” yasakladığını ifade etmesi, Trump’ın 2028’de başkan yardımcısı olarak yarışıp, kendisi yerine başkan seçilen kişinin istifasıyla görevi devralabileceği yönünde yorumlanıyor. Ancak hem Langenbacher hem de Super ABD Anayasası’nın 12’nci ek maddesinin bu yorumu engelleyeceğini söylüyor. Söz konusu madde hukuki açıdan ABD başkanı seçilmesi mümkün olmayan hiçkimsenin başkan yardımcısı adayı olamayacağını belirtiyor. David Super, Trump’ın protokol sırasına göre bir sonraki seviye olan Temsilciler Meclisi Başkanlığına seçilmesi ve ardından hem başkan hem de başkan yardımcısının istifa etmesinin hukuken sorunsuz göründüğünü söylese de bunun siyasi açıdan gerçekçi olmadığı görüşünde.
Yorumlar
Kalan Karakter: